Jaroslav Seifert, Stanislav Kostka Neumann, Milan Rufus'tan çeviriler

Piccadilly'den bir şemsiye - Jaroslav Seifert (Çeviri: Mustafa Kadir Atasoy)

aşk seni zirveye çıkaracak
aşık olma düş yere
düşün bir kere, ingiltere kraliçesiyle
neden olmasın!
resmi var her posta pulunun üzerinde
eski krallığının
ama eğer teklif edecek olsaydın
buluşmak için hyde park'ta
bahse girerim
avucunu yalarsın

cebindeki zehre aman
herhangi bir şüphen varsa
kendine şunu itiraf et
nedenini tabii ki biliyorsun
bugün hyde park'ta yağmur yağıyor

bizim oğlanın ingiltere'deyken
piccadilly’den aldığı
şu zarif şemsiye
gerektiğinde
hep başımın üstünde
benim küçük gökyüzüm
siyah, kasvetli olabilir
ve gergindir telleri
ama Tanrı dilerse merhameti
elektriği çarpar elleri

şemsiyemi açıyorum yağmur olmasa bile,
bir gölgelik, örtü olarak
elimde shakespeare’in soneleri yürüyorum
taşıyorum cebime koyarak

çok korktuğum anlar var beni anla
gökler ışıl ışıl parıldasa da
güzelliğini aşan
bir sonsuzlukla tehdit ediyor bizi
ve bu da çok benziyor
ölüm sonrası uykuya

evet, tehdit ediyor bizi boşluğu ve soğuğuyla
sen bakma binlerce yıldızın
parlayıp bizi aldatmasına

adını venüs koyduğumuz var ya
korkunç
hala kaynıyor kayaları
denizin dev dalgaları gibi
yükseliyor dağları
bulutları da sülfür yağıyor
her zaman cehennemi soruyoruz ya
işte orada

kırılgan bir şemsiye ne işe yarar
evrene karşı koymada
üstelik onu taşıyamıyorum bile
ellerim dolu
böyle gündüz kabuslarında
gece güvesi gibi sokulmalı
ağaç kabuğunun altına

hayatım boyunca cenneti aradım
burada gördüğüm
bazı izler

seven bir kadının dudakları
ve ince hatlarında
bunlar özgürlükten önce değildir ama

sonunda kapısını buldum
mabedinin
ölümden başkası değil bu
şimdi yaşlı bir adamım ama
onun büyüleyici yüzü
kirpiklerim arasında
kanımı kaynatmakta

arkasından bakakaldım
ve ingiltere kraliçesini hatırladım
resmi var her posta pulunun üzerinde
eski krallığının
biri Tanrı kraliçeyi korusun diye bağırıyor
evet, evet biliyorum
bugün hyde park'ta yağmur yağıyor

Edebiyat Burada, 13 Nisan '20

 

Hep kendi postunu kurtarmaya çalışır insan - Stanislav Kostka Neumann
(Çeviri: Mustafa Kadir Atasoy)

Hep kendi postunu kurtarmaya çalışır insan

ancak yüreği katıksız biri
ateşle tutuşturur cesaretini

dikilebilir vahşi bir hayvanın karşısına

çıplak elle... korkusuz, diri

hep kendi postunu kurtarmaya çalışır insan

ama yüreği katıksız biri

düşmanından korkmaz ki

imanlı yüreği nefret eder yalandan

ve yorulmaz sonuna kadar kötülükle savaşmaktan

Hep kendi postunu kurtarmaya çalışır insan 

ancak yüreği katıksız biri
kaderini ellerinde tutabilirdi

canını vermekten korkmadığı için ki

odur rolünde en iyi oynayan

ada dergisi, güz 2014


Çizgiler - Milan Rúfus
(Çeviri: Mustafa Kadir Atasoy)

Bir gülümseme bile çizgiler çizer

ağız çevresinde. Ya da uyku

bırakır küçük parmak izlerini 

iyi geceler için gözlerimizi kapattığında

Kemanlara ne demeli, çalan davullara?

bütün bu titreşimler

hepsi insan yüzüne tesir eder

Bütün bunlar kimin için, kim duyar bizi?

anladım ki yüzler eski bir plak gibi

iğneyi yavaşça indir

oluklarına

ve dinle

bu insanın efendisinin sesi

Edebiyat Burada, 21 Nisan '20

Jaroslav Seifert

23 Eylül 1901'de Žižkov'da doğdu. Şair, yazar, gazeteci ve çevirmendir. 1920'de çok farklı alanlarda eser veren sanatçıların oluşturduğu sosyalizme ve Sovyetlere yakın duran Devětsil hareketinin kurucularından oldu. Karel Teig ile Devětsil'in devrimci bildirilerini düzenledi ve avangard manifestolarını hazırladı.

1928'de Marie Ulrichová ile evlendi. Bu evlilikten kızı Jana (Plichotová) ve oğlu Jaroslav doğdu. Gazeteci olarak komünist görüşe yakın çeşitli gazetelerde çalıştı. 1949'dan sonra sadece yazdı, ancak 1950'lerde şiddetli kas-iskelet sistemi hastalığı yaratıcı çalışmalarına devam etmesini önemli ölçüde engelledi.

1966'da ulusal bir sanatçı olarak atandı, 1969'da yeni kurulan Çek Yazarlar Birliği başkanı seçildi. Komünistlerin uzun iktidar yılları boyunca fikrini değişmiş rejimi eleştirmeye başlamıştı. Rejim onun çalışmalarına yasak koydu. Bu dönemde eserleri düzenli olarak samizdat usulüyle kaçak olarak dağıtıldı. Jiří Gruntorád, Seifert'in şiirlerini kaçak olarak dağıttığı için üç yıl hapse mahkum olmuştur. Seifert muhalif 77 Bildirisi'ne ilk imza atanlardan oldu. 1984'te eserlerindeki yeni duygusallık ve sıradışı yaratıcılık vurgulanarak Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü. Bu çok önemli bir olay olmasına rağmen, o zamanki rejim tarafından kontrol edilen medyada sadece basit bir şekilde bahsedildi. Bununla birlikte, rejim onu susturmak yerine şairi propaganda amaçları için uygun hale getirmeye çalıştı. 

10 Ocak 1986'da Prag'ın Strahov semtindeki bir hastanede öldü. Yetkililer Rudolfinum'daki cenazesinin komünizm karşıtı bir gösteriye dönüşmesini engellemek istedi. Yetkililer cenaze hazırlıklarından ailesini kovdu. Sv. Markéty kilisesinde düzenlenen dini tören sıkı asayiş önlemleri altında yapılmıştır. Mezarı anne tarafından dede ve ninesinin kasabası Kralupy nad Vltavou'dadır. 1938'den ölümüne kadar Prag - Břevnov'daki U Ladronky sokağı 23 numaradaki evde yaşamıştır. Maminka, Všecky krásy světa, Morový sloup, Nejkrásnější bývá šílená, Koncert na ostrove, Býti básníkem eserlerinden bazılarıdır.

Stanislav Kostka Neumann

Stanislav Kostka Neumann

(5 Haziran 1875, Prag - 28 Haziran 1947, Prag) Çek şair ve gazetecidir. İmparatorluk konseyi üyeliği de yapmış olan bir hukukçunun oğludur. Babası Leh ve Alman köklere sahipti. Annesi bir ayakkabıcının kızıdır.

1887'de Žitná caddesindeki dil okuluna başladı. Başından sonuna dek bir işkence dönemi olarak ifade ettiği okul yıllarında arkadaşlarıyla edebiyat dergisi çıkarmaya başladı. Bu dönemde imparatorluk tebası olan Çekler için daha fazla hak talep ediliyor sokak gösterileri tertip ediliyordu. 1893-94 yıllarında daha sonra bir polis kumpası olduğu öne sürülen Omladina davalarında bu ayaklanmaların arkasında bulunan gizli bir topluluğa üye olmaktan mahkum oldu ve Plzeň-Bory hapishanesinde bir yıl kadar hapis yattı. Çıktıktan sonra realist ve naturalist içerikli eserler verdi. 1899'da Karolina Eichlerová ile evlendi. Evleri F. Gellner, F. Šrámek, M. Majerová gibi Çek anarşistlerinin buluştuğu bir karargah gibiydi. 1902'de Prag'taki Esperanto kulübünün kurucularından oldu ve bu dili öğrendi. 1904'te Božena Hodačová ile beraberliği başladı. Önce Viyana'ya sonra Brno yakınlarındaki Řečkovice köyünde yaşadılar. Sonra Bílovice nad Svitavou'ya taşınıp 1907'den 1915'e kadar burada yaşadılar. Lidové noviny gazetesinde de yazdığı bu dönemde anarşizmden uzaklaştı. 1914'te Čapek kardeşlerle beraber sivilizme destek olduğunu açıkladı. Aynı yıl askere alındı ve savaş süresince Arnavutluk cephesinde ambulans şoförlüğü yaptı. Savaş sonrasında Çekoslovakya kuruldu ve Neumann Çekoslovakya Sosyalist Partisi'nin kurucularından biri oldu. Daha sonraki yıllarda komünist partinin kurucularından olacaktı. 1924-34 arasında Čerčany'de yaşadı. 1925-47 arasında Lída Špačková üçüncü eşi oldu. 1945'te ulusal sanatçı olarak ilan edilmiştir. Jaroslav Seifert'in hocasıdır. Seifert ilk kitabını Neumann'a ithaf etmiştir.

Milan Rúfus (10 Aralık 1928 - 11 Ocak 2009) Slovak şair, denemeci, çevirmen, çocuk edebiyatı yazarı ve akademisyen. Duvar ustası bir ailenin ferdi olarak Závažná Poruba'da doğdu. 1948 yılında Liptovský Mikuláš kasabasındaki gramer okulundan mezun olduktan sonra Bratislava'daki Komensky Üniversitesi'nde Slovak dil ve edebiyatının yanı sıra tarih eğitimi aldı. Mezun olduktan sonra aynı üniversitede işe başladı. 1952'den 1989'da emekliliğine kadar burada Slovak ve Çek edebiyatı tarihi üzerine dersler verdi. 1971-1972 akademik yılında Napoli'de Instituto Universitario'da Slovak dili ve edebiyatı dersleri verdi. Komünist rejime pasif bir tavırla karşı çıkmıştır.

1990 yılında emekli olduktan sonra Bratislava'da yaşamaya devam etti. 11 Ocak 2008'de 80 yaşında öldü.

Eserleri 20'den fazla dile çevrilmiş olan Rúfus, 1991'den başlayarak Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday gösterilmiştir. Ona ithafen 1998'de küçük bir gezegene "33158 Rufus" adı verilmiştir.