22 Kasım 2023 Çarşamba

Üst tasarım ve yüksek bilgi

"Kültür ve Medeniyetimiz Üzerine Düşünceler" kitabından

“Okuyucu”da bir zamanlar sevgili olduğu Hanna Schmitz’e mahkemede yardım etme imkânına sahip olmasına rağmen bunu yapmayan, davayı sadece seyreden Michael’a hukuk fakültesindeki hocası şöyle söyler: “Ne hissettiğimiz önemsizdir. Bütünüyle önemsiz... Asıl soru ne yaptığımızdır”. Bu aşıklar için olduğu kadar bir ideali olan kimseler için de geçerlidir. Hamasetin yaygın olduğu ve herkesin bolca konuştuğu bir dönemdeyiz. Bu konuşmalar daha çok siyasi bir içeriktedir. Fikirler böyle bir çerçeve içinde ortaya konur. Son yıllarda Türkiye’ye komşu coğrafyalarda önemli çatışmalar yaşandığını ve bunun bizim düşünüşümüzü etkileyen bir şey olduğu muhakkak. Orta Doğu ülkelerinin bazılarında Arap Baharı’ndan başlayarak büyük dönüşümler oldu. Bizde de birçok kişi bu Arap Baharı çok iyi oldu, demokratikleşmeyi sağlayacak dedi. Ama bunun çok da doğru bir öngörü olmadığı ortaya çıktı. Bugün baktığımızda ise Arap Baharı’nı ise planlanmış, en azından yönlendirilmiş bir üst tasarım gibi değerlendiriyoruz. Büyük bir coğrafyayı istikrarsızlaştıran bir üst tasarım. 

19 Kasım 2023 Pazar

Prostějov'un ismi sürekli değişen meydanı üzerine

Yeni Birlik, 19 Kasım 2023

Moravya'da Edmund Husserl'in doğduğu, ilkokulu okuduğu bir şehir var. Prostějov... 25 yıl kadar önce benim de bir hafta kaldığım bir yer... Çekya'da gördüğüm en iyi meydana sahip, T. G. Masaryk Meydanı... Masaryk Çekoslovakya'nın kurucusu, Husserl'in yakın dostuydu. Ama bu meydanın adı önce Aşağı Meydan, sonra Franz Joseph, sonra ABD Başkanı Wilson Meydanı, sonra Masaryk Meydanı, Komünizm'de Ana Meydan, 9 Mayıs Meydanı ve yakın zamanda yine Masaryk Meydanı oldu. Yani merkezde, zihinde büyük bir dönüşümler silsilesi yaşandı.

T.G. Masaryk'in ilk heykeli 1938'de dikilmişti. Bir yıl sonra ülkeyi Naziler işgal edince Çekler başına bir şey gelmemesi için heykeli gömdüler. Naziler kaybedince tekrar dikildi. Komünistler iktidara geldikten beş yıl sonra 1953'te gece karanlığında yok edildi. Komünist rejim çöktükten sonra 1998'de heykelin aslına uygun bir kopyası dikildi.

Avrupa'da böyle meydan çoktur... Meydanlar bize hakim görüşü temsil eden bir içerik sunarlar. Dört bir tarafı binalarla kapalı, korunaklı, yalıtılmış, bir iç ufka sahip... İdeoloji burada adeta şehirdeki bir merkezkaç kuvvetidir. Bir tarafta yüz yaşını doldurmuş Yeni Belediye Binası ve üzerindeki saat, diğer tarafta pozisyonunu yüz yıllar boyunca korumayı başarmış Kutsal Haç'ın Yüceltilmesi Kilisesi, Meryem Ana Sütunu boy gösteriyor. Bunlar meydana yaraşır şekilde üst seviye bir estetik titizlikle dizayn edilmiş.