The decline of civilization

Kırmızılar, 4 May 2025

This was the case throughout history, everyone defines love differently. Today, Badiou, Alain de Botton, Žižek, for example, say different things. In fact, Žižek said many contradictory things. In the past, he used to say love was evil. Then he said "eros is a catastrophe". Then he said that the love you devote yourself to a woman is the highest form of freedom. This third one is something we need to focus on... Where there is no love, the sky is dark, there is no freedom, and therefore no civilization. The uncivilized things that Herodotus described about the women in the Mylitta temple in Babylon or the general situation of Lydian women emerge. These things still exist today. A hundred years ago, the European family was modest, the Russian family, the American family was modest... For example, Maryland, Pennsylvania, New Jersey, which were designed and established as "Christian plantations", have undergone a great transformation.

Medeniyetin düşüşü

Kırmızılar, 4 Mayıs 2025

Tarihte de bu böyleydi, aşkı herkes farklı tanımlıyor. Bugün de Badiou, Alain de Botton, Žižek mesela, farklı şeyler söylüyorlar. Hatta Žižek birbiriyle çelişen bir sürü şey söyledi. Eskiden aşk kötülüktür diyordu. Sonra eros için "eros is a catastrophe", eros felakettir dedi. Sonra kendinizi bir kadına adadığınız aşk özgürlüğün en yüksek halidir dedi. İşte bu üçüncüsü üzerinde durmamız gereken bir şey... Aşkın olmadığı yerde gökyüzü karanlıktır, özgürlük de, dolayısıyla medeniyet de olmaz. Herodot'un Babil'de Mylitta tapınağındaki kadınlar veya Lidyalı kadınların genel durumu hakkında anlattığı medeniyet dışı şeyler zuhur eder. Bugün de bunlar var. Yüz yıl önce Avrupa ailesi mazbuttu, Rus ailesi, Amerikan ailesi mazbuttu... "Hristiyanlık plantasyonu" olarak tasarlanıp kurulan Maryland, Pennsylvania, New Jersey büyük bir dönüşüm geçirdi mesela.

Kayıp Osmanlı izlerinin peşinde

Kırmızılar, 4 Mayıs 2025

Ukraynalı araştırmacı Valentyn Stetsyuk (d.1937) bundan yirmi yıl kadar önce Kürtlerin Karadeniz’in kuzeyindeki varlığıyla ilgili yazdıklarıyla tanıdığımız birisi. Osman Karatay tarafından Türkçeye çevrilip Karadeniz Araştırmaları dergisinde yayınlanmış “Kürtlerin Karadeniz’in Kuzeyindeki Anayurdu” adlı çalışmasında Ukrayna’daki 250’ye yakın yer adının Kürtçe olabileceğini ve bu yer adlarının daha çok Ukrayna’nın Hmelnitski (48 yer ismi), Vinnitsa (44 yer ismi) ve Ternopolski (38 yer ismi) illerinde bulunduğunu söylüyor. Stetsyuk’un başka tezleri de var. 2003’te yayınladığı “Doğu Avrupa’da Tarih Öncesi Etnogenetik Süreçlerin Araştırılması” adlı çalışmada Hun, Avar, Bulgar ve Hazarların Slav tarihindeki etkisinin Rus tarih yazıcılığında ihmal edildiğini savunuyor.

Batı Hugo ve Goethe'yi takip etmeli

"Kültür ve Medeniyetimiz Üzerine Düşünceler" kitabından

Büyük dedelerinden biri Selçuklu subayı olan Goethe’nin İslam’a ciddi bir sempatiyle yaklaştığı bilinir. “Mahomets gesang” adlı şiirinde Hz. Muhammed’i bir nehre benzeterek övmüştür. Ercan Aslaner'in çevirisiyle:

Felsefeüstü üzerine mülahazalar

Yeni Birlik, 2 Mart 2025

Önce örneklerimizden ikisini hatırlayalım. Hayat güzeldir - La vita è bella filminde toplama kampında Guido oğluna Nazi subayının söyledikleri yerine kendi uydurduğu şeyleri anlatıyordu. Kampta olan bitenler aslında bir oyun, bu oyunu oynarsan doğum gününde hediye alacaksın diyordu. Toplama kampını oğlu için yeniden kurmuştu. Paul Auster'in hikayesinde ise Brooklyn'de bir tütün dükkanı olan Auggie Wren kovaladığı hırsızın düşürdüğü cüzdanın izini sürerek bir eve ulaşıyor. Noel zamanı, yaşlı, kör ve yalnız bir kadın kapıyı açıyor ve Auggie'yi uzun zamandır görmediği torunu olarak kucaklıyor. Auggie oyunu devam ettiriyor, beraber yemek yiyorlar, onu sevindirmek için iş bulduğunu, yakında evleneceğini söylüyor. Kadın da inanıyormuş gibi yapıp mutlu oluyordu. 

Tarpitten yeni tertibe

Kırmızılar, 9 Şubat 2025

Son otuz yılın popüler kültürü kültürel iktidar kurdu, bunu görüyoruz. Zimamdaranın buna meydan okuyabilmesi için kuvvetli bir kültür muhalefeti oluşturması lazım. Bu henüz başarılamadı. Uzak olmayan bir geçmişte görgü, telaffuz, takım elbiseler, kütüphaneler, bu tür şeyler önemliydi. Bugünkü ucuz romantizm yerine Ben Hur’u, Rüzgar Gibi Geçti’yi falan izliyorduk, dünyaya dönüp baktığımızda Avrupa sosyal demokrasisi, Amerikan refah devleti gibi usturuplu modeller vardı. Ama her şey bir şekilde değişti, buharlaştı. Bilgi çağına girdiğimizi düşünürken dünya kendini bir tarpit, zift çukuru içinde buldu.

Yazılarda kullanılan bazı kavramlara dair sözlük

Aşırı saygı: Saygının vurgulu ve öğretici formu. 

Baykallamak: Fiziksel bir olgu veya olay karşısında çok şaşırmak (Baykal gölünü ilk kez gören bir Asyalıya atfen).

Çocukluğun öncelenmesi: Çocukluğu ve çocuk düşüncesini merkeze alan fikriyat.

Felsefeüstü: Izdırap dolu veya yavan bir gerçekliğe karşı ideal bir gerçekliğin kurgulanması.

Fulya: Öncü işaret.

Auden'dan çeviriler

Edebiyat Burada, 14 Ekim 2024

Bir akşam üstü yürüyüşe çıktım da - W. H. Auden (Çeviri Mustafa Kadir Atasoy)

Bir akşam üstü yürüyüşe çıktım da
Bristol sokağı boyunca baştan başa
kalabalıkla kaplı kaldırımlarında
hasat vakti buğday tarlasını andım

Efsunlu füsunlu ırmakların kıyısında
bu fakir, bir aşığın sesini duydu
paslı demiryolu köprüsünün altında
adam aşk sonsuzluktur diyordu

Bohr'un hindisi

Kırmızılar, 1 Eylül 2024

Ben Akçaabatlıyım ve biz peynir eritmesiyle yapılan yemeğe kuymak deriz. 70 kilometre doğuda ise aynı yemeğe muhlama diyorlar. Hâlbuki yine Akçaabat'ta muhlama yumurtanın ıspanağa mıhlanarak yapıldığı yemeğin adı. 

Bir yemeğin, sebzenin, meyvenin veya hayvanın ismi neye göre belirleniyor? Mesela Tokat tavuğu mu, Beç yani Viyana tavuğu mu? Malta eriği mi, yeni dünya mı? Aslında bu süslü tavuk Afrika, meyve ise Çin kökenli. 

Karadeniz üçlemesi

                     Edebiyat Burada, 31 Ağustos 2024

Suların şarkısında

öğlede havanın kapandığı gün
cılız bir ot çatlağında gülümsemişti
akçaabat fırtınada yıkanmıştı dün
sahilde kof gemiler demirlemişti

tayfalar, tufalar hepsi sarhoştu
bense arıyordum aşkı ve kibri
gökte yıldız sağdım dün bütün gece
beyaz köpüklerden, serin sulardan
arşı kulaçladım bitinceye dek

Göğe uzanan ağaçlar

"Kültür ve Medeniyetimiz Üzerine Düşünceler" kitabından

Bugün çocukluğumun bir kısmının geçtiği Kastamonu'dayım. Orman Bölge'de epey vakit geçirdikten sonra ağaçlığın arasında yürüdüm, toprağın üzerine uzanıp birkaç dakika dinlendim. Gözlerimi açtığımda uzun zamandır görmediğim bir manzarayla karşılaştım. Göğe uzanan ağaçlar... Başımda toplanmış sanki ayılmamı bekliyorlar. Var olsunlar ağaçlar insanın en iyi dostudur. Bu hakikati çocuklar yetişkinlerden iyi biliyor.

"Kastamonulu" kelimesinin sözlükteki bir karşılığı "nazik, nezaket sahibi"... İnsanlar belki de tabiatla iç içe yaşadıkları için Kastamonulu... Buraları daha iyi hatırlıyorum. Henüz küçük bir çocukken babam beni Kastamonulu meşhur tesbih ustası Ahmet Topaloğlu'nun atölyesine götürürdü. Ahmet bey ihtiyarlığında bile tesbih yapıyordu. Kısa bir süre sonra öldü, hemen sonra oğlu vefat etti. Geride güzel hatıralar ve yıllar içinde yıpranmış bir tesbihi kaldı yadigar... Şimdi de kırk yıl önce okuduğum 91 yaşındaki Gazipaşa İlkokulu'nun önünden geçiyorum. Sanki bu binaların hepsi bana gülümsüyor.

Cimrman düşüncesi üzerine bir okuma

Kırmızılar, 11 Ağustos 2024

Bertrand Russell felsefeyi söylemeye değmeyecek basit bir şeyle başlamak ve kimsenin inanmayacağı paradoksal bir şeyle bitirmek olarak tarif eder. Saçmalıklardan korkmamanın gereğinden bahseder. Ama Cimrmancılık saçma değildir. Sadece gücünü gayri ciddilikten alıyor. Onu iki hususiyetiyle felsefeüstü olarak tanımlamak mümkün olabilir. Felsefeye karşı kurgusal olduğu ve hem de ona mizahla yaklaştığı için.