Felsefeüstü üzerine mülahazalar

Yeni Birlik, 2 Mart 2025

Önce örneklerimizden ikisini hatırlayalım. Hayat güzeldir - La vita è bella filminde toplama kampında Guido oğluna Nazi subayının söyledikleri yerine kendi uydurduğu şeyleri anlatıyordu. Kampta olan bitenler aslında bir oyun, bu oyunu oynarsan doğum gününde hediye alacaksın diyordu. Toplama kampını oğlu için yeniden kurmuştu.

Tarpitten yeni tertibe

Kırmızılar, 9 Şubat 2025

Son otuz yılın popüler kültürü kültürel iktidar kurdu, bunu görüyoruz. Zimamdaranın buna meydan okuyabilmesi için kuvvetli bir kültür muhalefeti oluşturması lazım. Bu henüz başarılamadı. Uzak olmayan bir geçmişte görgü, telaffuz, takım elbiseler, kütüphaneler, bu tür şeyler önemliydi. Bugünkü ucuz romantizm yerine Ben Hur'u, Rüzgar Gibi Geçti'yi falan izliyorduk, dünyaya dönüp baktığımızda Avrupa sosyal demokrasisi, Amerikan refah devleti gibi usturuplu modeller vardı. Ama her şey bir şekilde değişti, buharlaştı. Bilgi çağına girdiğimizi düşünürken dünya kendini bir tarpit, zift çukuru içinde buldu. 

Medeniyetin düşüşü

Yeni Birlik, 31 Ocak 2025

Tarihte de bu böyleydi, aşkı herkes farklı tanımlıyor. Bugün de Badiou, Alain de Botton, Žižek mesela, farklı şeyler söylüyorlar. Hatta Žižek birbiriyle çelişen bir sürü şey söyledi. Eskiden aşk kötülüktür diyordu. Sonra eros için "eros is a catastrophe", eros felakettir dedi. Sonra kendinizi bir kadına adadığınız aşk özgürlüğün en yüksek halidir dedi. İşte bu üçüncüsü üzerinde durmamız gereken bir şey... Aşkın olmadığı yerde gökyüzü karanlıktır, özgürlük de, dolayısıyla medeniyet de olmaz. Herodot'un Babil'de Mylitta tapınağındaki kadınlar veya Lidyalı kadınların genel durumu hakkında anlattığı medeniyet dışı şeyler zuhur eder. Bugün de bunlar var. 

The decline of civilization

Yeni Birlik, 31 January 2025

This was also the case throughout history, everyone defines love differently. Today, Badiou, Alain de Botton, Žižek for example, they say different things. In fact, Žižek said many things that contradicted each other. In the past, he used to say love was evil. Then he said eros is a catastrophe. Then he said that the love you dedicate yourself to a woman is the highest form of freedom. This third one is something we need to focus on... Where there is no love, the sky is dark, there is no freedom, and therefore no civilization. The uncivilized things that Herodotus described about the women in the Mylitta temple in Babylon or the general situation of Lydian women emerge. These are also emerging today.

This crisis is one that could reach Malibu

I am afraid of what artificial intelligence can do in the near future. Especially when it is used together with weapons technology... For example, the ability of a drone you introduced in a photo to carry out an assassination. It is very cruel... What underlies all this, the crisis, is that the great technological development in the world in recent decades has not been accompanied by any progress in conscience, mercy, or decency. Technology has served an anti-civilization in terms of where it has reached. Maybe we need to develop an artificial conscience at the same pace as artificial intelligence.

I am not hopeless. As a human being, you have to defend justice and conscience. As a politician, you have to defend justice and conscience. Many countries did not pass the test well. If you cannot do this, the gap between politics and conscience widens. This can lead to major transformations. Of course, an opportunity may also arise. How did Lamartine talk about conscience in The History of the Girondists? He said, "Conscience is the law of laws."

Bu kriz Malibu'ya ulaşabilecek bir kriz

Yapay zekanın yakın gelecekte yapabileceği şeylerden korkuyorum. Özellikle silah teknolojisi ile beraber kullanılması... Fotoğraf tanıttığınız bir dronun suikast yapma yeteneği mesela. Çok acımasız... Bütün bu olan bitenin, krizin altında yatan şey, son on yıllarda dünyadaki büyük teknolojik gelişmeye vicdan, merhamet, edebe dair bir ilerlemenin eşlik edememesi. Teknolojinin ulaştığı yer itibariyle bir antiuygarlığa hizmet etmesi. Belki bir yapay vicdanı yapay zekayla aynı hızla geliştirmemiz gerekiyor. 

Avrupa’daki kayıp Osmanlı mezarlıkları

Kırmızılar, 12 Kasım 2024

Ukraynalı araştırmacı Valentyn Stetsyuk (d.1937) bundan yirmi yıl kadar önce Kürtlerin Karadeniz’in kuzeyindeki varlığıyla ilgili yazdıklarıyla tanıdığımız birisi. Osman Karatay tarafından Türkçeye çevrilip Karadeniz Araştırmaları dergisinde yayınlanmış “Kürtlerin Karadeniz’in Kuzeyindeki Anayurdu” adlı çalışmasında Ukrayna’daki 250’ye yakın yer adının Kürtçe olabileceğini ve bu yer adlarının daha çok Ukrayna’nın Hmelnitski (48 yer ismi), Vinnitsa (44 yer ismi) ve Ternopolski (38 yer ismi) illerinde bulunduğunu söylüyor. Stetsyuk’un başka tezleri de var. 2003’te yayınladığı “Doğu Avrupa’da Tarih Öncesi Etnogenetik Süreçlerin Araştırılması” adlı çalışmada Hun, Avar, Bulgar ve Hazarların Slav tarihindeki etkisinin Rus tarih yazıcılığında ihmal edildiğini savunuyor.

Bir akşam üstü yürüyüşe çıktım da - W. H. Auden

Edebiyat Burada, 14 Ekim 2024

Bir akşam üstü yürüyüşe çıktım da - W. H. Auden (Çeviri Mustafa Kadir Atasoy)

Bir akşam üstü yürüyüşe çıktım da
Bristol sokağı boyunca baştan başa
kalabalıkla kaplı kaldırımlarında
hasat vakti buğday tarlasını andım

Efsunlu füsunlu ırmakların kıyısında
bu fakir, bir aşığın sesini duydu
paslı demiryolu köprüsünün altında
adam aşk sonsuzluktur diyordu

Kısa hikayeler

Şu dokuzlular    Edebiyat Burada, 18 Eylül 2024

i

Aralık ayının yirminci günüydü. Sabah yedide kalkıp çay demledi, radyoyu açtı. Her zaman dinlediği haber kanalından cızırtılı ve tuhaf bir ses geliyordu. 

İnsan uzun zamandır giymediği bir kıyafeti giydiğinde aynaya iki kez bakmalıdır. O da eski deri ceketinin üzerinde nasıl durduğunu kontrol etti. Bu soğukta giyecek başka bir şey bulamamıştı. Evden çıktığında hava hâlâ karanlıktı.

Geçen hafta boyunca olduğu gibi şimdi de şiddetli yağmur yağıyordu. Yağmur damlaları teneke çatı kaplamalarına çarpıp tiz sesler çıkarıyordu. Biraz sonra aydınlanacak hava Halley kuyrukluyıldızının dünyaya yaklaştığı bu günlerde önemli bir şey doğuracak gibiydi sanki.

Bohr'un hindisi

Kırmızılar, 1 Eylül 2024

Ben Akçaabatlıyım ve biz peynir eritmesiyle yapılan yemeğe kuymak deriz. 70 kilometre doğuda ise aynı yemeğe muhlama diyorlar. Hâlbuki yine Akçaabat'ta muhlama yumurtanın ıspanağa mıhlanarak yapıldığı yemeğin adı. 

Bir yemeğin, sebzenin, meyvenin veya hayvanın ismi neye göre belirleniyor? Mesela Tokat tavuğu mu, Beç yani Viyana tavuğu mu? Malta eriği mi, yeni dünya mı? Aslında bu süslü tavuk Afrika, meyve ise Çin kökenli. 

Karadeniz üçlemesi

                     Edebiyat Burada, 31 Ağustos 2024

Suların şarkısında

öğlede havanın kapandığı gün
cılız bir ot çatlağında gülümsemişti
akçaabat fırtınada yıkanmıştı dün
sahilde kof gemiler demirlemişti

tayfalar, tufalar hepsi sarhoştu
bense arıyordum aşkı ve kibri
gökte yıldız sağdım dün bütün gece
beyaz köpüklerden, serin sulardan
arşı kulaçladım bitinceye dek

Cimrman düşüncesi üzerine bir okuma

Kırmızılar, 11 Ağustos 2024

Bertrand Russell felsefeyi söylemeye değmeyecek basit bir şeyle başlamak ve kimsenin inanmayacağı paradoksal bir şeyle bitirmek olarak tarif eder. Saçmalıklardan korkmamanın gereğinden bahseder. Ama Cimrmancılık saçma değildir. Sadece gücünü gayri ciddilikten alıyor. Onu iki hususiyetiyle felsefeüstü olarak tanımlamak mümkün olabilir. Felsefeye karşı kurgusal olduğu ve hem de ona mizahla yaklaştığı için.