22 Kasım 2025 Cumartesi

Düşüncenin toplumdan çekilmesi üzerine

Dün Merkez Efendi kabristanını ziyaret ettim. İstanbul'un manevi merkezlerinden birisi, bir tefekkür bahçesi. Samiha Ayverdi, Mehmed Şevket Eygi, Abdülhak Şinasi Hisar gibi birçokları burada medfun... Mezarı önce kaybolmuş olup Mehmet Nuri Yardım'ın araştırmasıyla toprak altından çıkarılan Abdülhak Şinasi Hisar'ın Boğaziçi Yalıları kitabında çizdiği bir mezarlık tablosu vardır. 

"Bu Müslüman mezarlıkları, bir nevi “sehl-i mümteni” gibi, mintarafillah, ölüm karşısında mutavaatla kendileri de toprağa inkılap eder gibiydiler ve böylelikle ancak fiilen bir teselli verebiliyorlardı. Ölüler, bu mezarlıkların topraklarına belki birtakım hülyaları, rüyaları ve muammalarıyla karışmışlar gibi, artık onlara bakmaya bile kıyamıyorduk. Biliyorduk ki, bu mezarların bütün bu kitabeleriyle birer fatiha istenilmektedir. Bu manevi diyar içinde, başkalarından kendi ruhumuz için de bir fatiha istenildiğini anlar gibi olurduk. Rumelihisarı’ndan ayrılıncaya kadar, bu mezarlıkta yatan bütün ölülere itikat ve itimat bakımından içimde tam bir emniyetin mevcudiyetini duyardım. Bütün medeniyetler de, mezarlardaki insanlar gibi fanidir. Ve biz, ölmüşlerimizin olduğu kadar, devirlerini tamamlamış medeniyetlerin de geri dönmeyeceklerini biliriz."